در تولید طلا از آخر ، اولیم

يكي از برنامه‌هاي دولت براي كاهش وابستگي به درآمد نفت، تغيير نگاه به معادن و توجه بيشتر اين بخش صنعتي است. در اين راستا نيز برنامه‌هاي مختلفي از سوي دولت و وزارت صنعت، معدن و تجارت به عنوان برنامه‌هاي معدني مطرح شد. با اين حال و با همه اقداماتي كه از سوي ايميدرو و معاونت معدني وزارت صنعت، معدن و تجارت انجام شده است كلا معادن هنوز به جايگاه خود نرسيده‌اند. دولت يكي از برنامه‌هاي اصلي خود را توجه و تمركز بر منابع معدني گذاشته است تا بتواند طي برنامه‌هاي توسعه‌اي تمركز بر درآمدهاي نفتي را كاهش داده و درآمد خود را بر ساير بخش‌هاي كشور متمركز كند. ايران با داشتن معادن بسيار زياد و متنوع جزو مناطق نادر دنياست كه معادن مختلفي دارد. ايران با دارا بودن حدود ۶۸ نوع ماده معدني (غيرنفتي)، ۳۷ بيليون تن ذخاير كشف شده و ۵۷ بيليون تن ذخاير بالقوه در ميان ۱۵ قدرت معدني جهان جاي گرفته و يكي از كشورهاي غني از حيث دارايي‌هاي معدني به حساب مي‌آيد. اين درحالي است كه توليدات معدني تنها 6/0 درصد از توليد ناخالص داخلي اين كشور را تشكيل مي‌دهد، به‌علاوه معدنكاري در ايران در حال توسعه است. از معادن موجود در كشور ۵۴۲۲ معدن فعال هستند و ۲۰۸۶ معدن نيز فعال نيستند. همچنين ۳۵۹ معدن در حال تجهيز وجود دارد.
با همه اين مزايا اما بهرام شكوري، عضو هيات‌مديره خانه معدن ايران بزرگ‌ترين مشكل امروز بخش معدن را تحريم‌هاي داخلي خوانده و گفته بود: «امروز تقريبا ۸۰درصد معادن كشور تعطيل و نيمه‌تعطيل هستند و آن دسته از معادني كه به فعاليت مي‌پردازند بيشتر دولتي هستند. امروز قيمت مواد معدني در داخل و خارج از كشور كاهش چشمگيري داشته است، همين موضوع باعث شده تا بسياري از معادن كشور فعاليت خود را به‌صرفه ندانسته و تعطيل و نيمه‌تعطيل شوند. » بنا به گفته وي 80 درصد معادن كشور تعطيل يا نيمه تعطيل هستند و 20درصد مابقي نيز توسط دولت فعال هستند. بي‌دليل نديديم تا پاي صحبت‌هاي مهدي كرباسيان، معاون وزير صنعت و مديرعامل سازمان توسعه و نوسازي معادن و صنايع معدني ايران (ايميدرو) بنشينيم تا از برنامه‌ها و تصميمات اين معاونت بيش از پيش باخبر شويم.
مهدي كرباسيان كه جزو مديران رسانه‌اي وزارت صنعت، معدن و تجارت است و اصولا بنا ندارد سوالي را بي‌پاسخ بگذارد در مواجهه با اين سوال كه متاسفانه طي سال‌هاي گذشته انواع اسامي در كنار صفت«خواري» در كشور باب شده است؛ از جمله زمين‌خواري، درياخواري، تا حتي جنگل‌خواري؛ گويا اين خواري‌ها به بخش معدن هم رسيده و معضل «معدن‌خواري» هم به دايره لغات معدني كشور اضافه شده است؟ مي‌گويد:
ببينيد اينكه بگوييم معدن چگونه است، قبول كنيد درباره معدن بعضي از اين اتفاقات در معادن كوچك اتفاق مي‌افتد و فرد با اخذ مدارك معدن؛ معدن را در اختيار گرفته و در نهايت معدن مذكور را بلوك مي‌كنند. در حقيقت نگه مي‌دارند و بهره‌برداري نمي‌كنند تا زماني كه امتياز بيشتري براي آن بگيرند يا قيمت‌ها كمي افزايش يابد تا به سود بهتري برسند. در اين زمينه در يكي، دو سال گذشته تعدادي از اين معادن كه پروانه‌هاي آنها داده شده بود توسط دولت پروانه‌ها باطل شد و مجددا براي آنها مزايده واگذاري برگزار كرديم. اين بخش هم اگر نظارت درستي روي آن انجام نشود شامل خواري ‌هايي كه گفتيد خواهد شد.
پس تاييد مي‌كنيد كه چنين مشكلي را در بخش معدن هم داريم ولي نه با شدتي كه در ساير بخش‌ها شاهديم؟
به هر صورت خوشبختانه وزارتخانه تعدادي از اين زمين خواري‌هاي انجام شده را لغو كرده و تعدادي هم در حال پيگيري است. مشخصا جناب وزير به اين موضوع بسيار حساس هستند و دستور صريح براي آنها داده‌اند، ولي چون بروكراسي حقوقي شامل حال بازپس‌گيري اين معادن مي‌شود زمان بر است. اساسا مبنا بر اين است كه معدن خواري انجام نشود.
 شما با صحبت‌هاي‌تان اين موضوع را به صورت تلويحي تاييد كرديد، آماري از ميزان معدن خواري‌هاي انجام شده داريد؟
اين آمار در اختيار وزارت صنعت، معدن و تجارت است.
 مي‌فرماييد اين معدن خواران بيشتر به سراغ چه معادني رفته‌اند؟ طلا، مس، زغال‌سنگ!
 (با خنده) بديهي است هر چقدر گران‌تر باشد بيشتر شامل معدن خواري شده است.
 نياز سرمايه‌گذاري در بخش معدني ايران در سال جاري را چقدر ارزيابي مي‌كنيد؟
 آنچه مي‌شود گفت اين است كه در پنج ساله برنامه ششم پيش‌بيني نزديك به 20 ميليارد دلار سرمايه‌گذاري در زمينه معدن و صنايع معدني شده است، كه شامل طرح‌هاي توسعه‌اي و سرمايه‌گذاري‌هاي جديد هم مي‌شود. با اين حال بايد گفت اين موارد در پنج سال اتفاق خواهد افتاد. در سفري كه به ايتاليا و فرانسه داشتيم در سال گذشته نزديك به 5/6 ميليارد يورو تفاهمنامه امضا شد كه در حال عملياتي كردن آنها هستيم. يكي از مهم‌ترين اتفاقاتي كه رخ داد در حوزه معدن اين بود كه صندوق ضمانت ساچه ايتاليا و صندوق ضمانت فرانسه كوفاس ممنوعيت ضمانت همكاري با ايران را لغو كردند كه بديهي است براي انتخاب پروژه‌ها بايد سرمايه‌گذار يا فاينانس انجام شود كه با اين لغو ممنوعيت اين اتفاق‌ها سهل‌تر روي خواهد داد و فكر مي‌كنيم در سال 95 همين كه مذاكرات شروع شود اگر درصدي از اين يادداشت تفاهم‌ها و مذاكرات نهايي شود اتفاقات خوبي در حوزه معدني روي خواهد داد.
يكي از نكات خوب اين است كه طي 10 سال تحريم برخي واحدها به خودكفايي رسيده‌اند؛ مثلا در بخش آهن اسفنجي ديگر نياز به خارجي‌ها نداريم. اين امر در گندله، كنستانتره و مس هم صدق مي‌كند و اين به اين معناست كه با فراغ بال بيشتري مي‌توانيم شركت همكار را انتخاب كنيم. در كنار اين موارد مي‌توانيم انتقال تكنولوژي را نيز لحاظ كنيم. به اين جهت من به سال 95 خوشبين هستم و تا پايان اين سال تعدادي از اين پروژه‌ها اجرايي مي‌شود.
 آقاي دكتر در خلال صحبت‌هاي‌تان بارها به فولادي‌ها اشاره كرديد، اين روزها حال فولادي‌ها خوب نيست و با توجه به مباحث تعرفه‌اي و عدم حمايت دولت در كنار واردات و كاهش قيمت ها؛ فولادي‌ها دلزده از تصميمات دولتي هستند و معتقدند كه نگاه حمايتي شما با اين گروه همراه نيست، حتي عنوان مي‌شود كه اگر حمايتي كه دولت از خودروسازان انجام داد به فولادي‌ها معطوف مي‌شد اين صنعت نيز مي‌توانست كمي روي پاي خود بايستد، اين انتقادات را قبول داريد؟چه زماني فولاد مورد توجه قرار مي‌گيرد؟
در اين مورد دو بحث مطرح است؛ يكي اينكه ما در كشور چند سالي است كه با ركود دست به گريبان هستيم ولي دولت هم در اين بين بي‌كار نبود و براي حمايت از اين صنعت چندين معدل را پياده‌سازي كرد و سعي كرديم با سياست‌هاي مالي كه در اواخر سال اجرا كرديم كمي از ركود خارج شويم. براي مثال مدل خريد دين بود كه كارخانجات و واحدها بتوانند با خريد دين و حمايت بانك مركزي نقدينگي در اختيار بگيرند. در اواخر سال هم وام مسكن را افزايش داد. اين دو حركت به دليل سياست‌هاي كنترل تورم دولت توانسته است تورم را از نزديك 40 درصد به زير 15 درصد كاهش دهد لذا اين سياست را با قوت ادامه خواهد داد اما با توجه به اينكه دولت نمي‌‌خواهد سياست اصلي يعني كنترل تورم را نيز مورد توجه داد كمي با احتياط حركت مي‌كند.
اين اوامر نشان مي‌دهد كه در سال 95 به سمت خروج از ركود پيش خواهيم رفت. در حوزه فولاد چون حجم منابع بالاتري مي‌خواهد و همچنين بحران اين صنعت به دليل دامپينگ چين و كاهش قيمت‌هاي كه چيني‌ها به بازار ارايه دادند در كنار تاخيرهايي كه در تصميم‌گيري در بخش تعرفه و كنترل واردات رخ داد موجب شد تا وارداتي انجام شود كه به ضرر توليد‌كننده بود. لذا مي‌توانم بگويم در تصميماتي كه در اواخر سال گرفته شد و همچنين حذف ارز مبادلاتي و... در كنار حمايت‌هايي كه در بخش صادرات فولاد انجام شد كمي وضع را بهتر كرد. اما گلايه‌اي كه فولادي‌ها از دولت دارند و معتقدند حمايتي كه از خودروسازان شد از فولادي‌ها مي‌شد اين حرف فقط حرف فولادي‌ها نيست و بقيه محصولات هم اين گلايه را دارند. بله اين نگاه خودرويي دولت موجب شد حسادتي بين بقيه واحدهاي توليدي باشد؛ حالا ما اين اتفاق را به فال نيك مي‌گيريم و اميدواريم كه در سال 95 بيشتر به اين بخش توجه شود.
 در حوزه مس چه اتفاق‌هايي افتاده و خواهد افتاد؟
اتفاق‌هاي خوبي در يكي دو سال گذشته در حوزه مس افتاده است. حوزه مس در حقيقت در سال 93 و 94 دو تا طرح‌هاي كنستانتره نيمه‌تمام به بهره‌برداري رسيد و ظرفيت دوبرابر شد. در سونگون و آذربايجان. تعدادي از پروژه‌هاي نيمه تمام فعال شد اما به خاطر اينكه قيمت مس كاهش يافت مشكل نقدينگي در اين بخش ايجاد شد حتي در نيمه قبل برجام براي فروش كنستانتره يا كانتد مشكلاتي داشتيم و در رابطه با فروش به مشكل خورديم چرا كه بيش از مصرف داخلي هم توليد كرده بوديم. ولي خوشبختانه اواخر سال مشكلات حل شد. در سال 94 دو پروژه چاه فيروزه و دلارود را كه نيمه‌فعال بود با بخش خصوصي فعال شد. در حوزه اكتشاف فعاليت‌هاي خوبي انجام شد كه نتايج آن در سال 95 ديده مي‌شود. يكي از اقدامات خوبي كه انجام شد اين بود كه مس آذربايجان را فعال كرديم و دو شركت مس شد و شركت ملي مس حالت هلدينگ پيدا كرد. در كل مي‌توانم بگويم مس آينده خوبي دارد و با توجه به تحريم كه بيشتر از فولاد، مس را اذيت كرد اميدواريم در سال 95 بتوانيم در اين حوزه فعاليت بيشتري شاهد باشيم.
 در حوزه طلا چطور؟
 معدن داش‌پسند كه بخش خصوصي نهايتا قزاق‌ها بودند توسط نعمت‌زاده افتتاح شد و زرشوران نيز كه در سال 93 توسط آقاي جهانگيري افتتاح شده بود به دليل اينكه هم تكنولوژي اشكال داشت و ماشين‌آلات چيني بود موجب شد بهره‌برداري در سال 94 به ميزان مورد توجه ما انجام نشود و تا پايان سال حدود 150كيلو توليد كرد كه كافي نيست و اميدواريم در سال 95 به رونق برسد. چون مشكلاتش در نيمه 94 تمام شده و اميدواريم فاز دوم زرشوران در سال جاري شروع شود يعني از سه تن به شش تن برسد. در حوزه معدن در آنجا 50درصد ظرفيت افزايش يافت و به 150 تن رسيد كه جزو برتر طلايي دنيا هستيم و اگر كارهاي اكتشافي انجام شود در كردستان، در بلوچستان، سياه‌جنگل و در حوزه آذربايجان غربي و شرقي و همچنين بقيه نقاط ظرفيت خوبي داريم. تيتانيوم سال‌ها بود كه خوابيده بود و اتفاق نيفتاده بود. اواخر سال توانستيم پيمانكار ايراني و خارجي انتخاب كنيم و اميدواريم كه در نيمه اول امسال فعال شود و بتوانيم اين حوزه جديد را عمل كنيم و بتوانيم به كنستانتره و سرباره برسيم و بعد به مراحل بعدي برويم.
 در آلومينيوم جاجرم متاسفانه در بخش‌هايي پروژه خوابيده بود كه با كمك شركت خارجي و خود پيمانكار ايراني دوباره پروژه فعال شد. شمش هم خوابيده بود كه فعال شد. ضمن اينكه اميدواريم كه در حوزه‌هاي ديگر هم بتوانيم آلومينيوم را فعال كنيم. به نظر مي‌رسد در همه حوزه‌ها تلاش اين است كه اقدامات خوبي شود. در اقدامات كك، نفلين، سيليس سراب در رابطه با پروژه‌هاي ديگر متوقف بود توانستيم در سال 95 عملكرد خوبي داشته باشيم.
 چندم طلا هستيم در دنيا؟
از نظر توليد سالانه طلا، چين-استراليا-روسيه-آمريكا-پرو رتبه‌هاي اول تا پنجم در دنيا هستند. در ناحيه خاورميانه، تركيه سالانه 31 تن طلا، مصر 12 تن و عربستان پنج تن طلا توليد مي‌كند و ايران با توليد سه تن طلا مشابه تاجيكستان در رتبه آخر است.
در توليد طلا، چين با توليد 462 تن نخست آسياست و بعد از آن اندونزي با 90تن، فيليپين با 40تن، مغولستان با 32 تن، تركيه 31تن، ژاپن با هفت تن در رتبه‌هاي بعدي هستند تا نوبت به ايران و عربستان مي‌رسد كه به ترتيب با سه و پنج تن در سال در رتبه‌هاي بعدي هستند.
از نظر تعداد نواحي داراي طلا هم در آسيا طبق اعلام‌هاي جهاني 691 ناحيه، كشورهاي cis 423 ناحيه، آفريقا 593 ناحيه، آمريكاي شمالي 473ناحيه، اقيانوسيه 350ناحيه، اروپا18ناحيه و آمريكاي جنوبي با 541 ناحيه طلا در جهان ثبت شده‌اند.
 ديپلماسي بخش معدني مورد توجه شما در بخش معدن و صنايع معدني چيست؟ خودرويي‌ها با تغيير بندهاي از قراردادهاي جديد خود ديپلماسي جديدي را براي خود ايجاد كرده‌اند كه الزام به انتقال تكنولوژي و ورود سرمايه خارجي از اولويت‌هاي آنهاست. اين موضوع در بخش معدن هم پيش گرفته مي‌شود؟
خوشبختانه در حوزه معدن و صنايع معدني اين بخش خيلي پيشرفته‌تر از خودرويي‌هاست، خودرويي‌ها كمي عقب مانده ترند. معدني‌ها و صنايع معدني اين را داشتيم در سال‌هاي گذشته اين امر را در قراردادها در نظر مي‌گرفتيم. در بخش طراحي و مهندسي شركت‌هاي زيادي را داريم كه با خارجي‌ها كار مي‌كنند و حتي شركت‌هايي را داريم كه خودشان رهبر شركت‌هاي خارجي هستند. بايد بپذيريم انتقال تكنولوژي و به روز شدن يكي از مباحث مهم است. بايد بپذيريم در بخش معدن، فناوري، انتقال تكنولوژي و سوخت و محيط‌زيست عقب‌ماندگي تاريخي با دنيا داريم كه در تمام قراردادها در نظر گرفتيم. همه فكر مي‌كنند در حوزه تحريم ما از مسائل مالي مشكل داشتيم اين در حالي است كه بايد بپذيريم در حوزه انتقال تكنولوژي و استفاده از فناوري روز دنيا مشكل داشتيم ما بايد بپذيريم كه در سال‌هاي گذشته در بحث انتقال تكنولوژي، صرفه‌جويي انرژي و حفظ محيط‌زيست در بخش‌هاي مختلف فولاد، مس و... عقب‌ماندگي‌هايي داشتيم و بايد در قراردادهاي جديد اين عقب‌ماندگي را جبران كنيم. يكي از خبرهاي خوش اين است كه در بخش فولاد با مذاكراتي كه انجام شد چندين شركت خارجي كارگاه ساخت ماشين‌آلات‌شان را به ايران آورده‌اند كه بسيار مهم است و اين سياستي است كه ما زودتر از خودروسازان شروع كرديم و حتي در دوران تحريم به آن توجه كرديم.
پيش‌بيني مي‌شود ساريوي اسپانيا و دنيلي كه كارخانه ساخت تجهيزات خود را به ايران آورده است در نيمه نخست امسال به بهره‌برداري برسد كه باعث انتقال تكنولوژي خواهد شد. در كنار اينها شركت آلماني اس‌ام اس هم در اواخر سال 94 انتقال تكنولوژي را با انتقال كارخانه شروع كرده است كه اميدواريم در سال 95 بيشتر به نتيجه برسد و اين نشان مي‌دهد ما زودتر از ماشين‌سازها شروع كرديم آن هم در دوران تحريم نه در دوران برجام.
 با اين روال آقاي مهندس ديپلماسي معدني ايميدرو را بر چه مبنايي پايه‌گذاري كرديد؟
ما بر يك بحث اصرار داريم و آن هم اين است كه خداوند نفت و گاز و معدن را به عنوان سه موهبت الهي به مردم ايران هديه كرده است جداي از موهبت‌هاي ديگر. در حوزه معدن با توجه به اينكه سايه نفت روي معدن افتاده است، باعث شده توجه ويژه‌اي به اين بخش نشود. اين امر موجب شده تا در حوزه اكتشاف تنها 7 درصد كشور اكتشاف شود كه اين نشان مي‌دهد توجه زيادي به اين بخش نشده است و اين هم دلايل خاص خودش را دارد.
 چه دلايلي؟
يكي اينكه اكتشاف خيلي مورد توجه بخش خصوصي نبوده و بيشتر مباحث اكتشافي در قالب دولت ديده شده و دولتي‌ها هم به‌خاطر اينكه بودجه كمي داشتند به اين بخش تخصيص داده نشده است و از سوي ديگر هم مقررات ما به گونه‌اي نبوده است كه بخش خصوصي در اين زمينه وارد شود. در برخي كشورها بخش خصوصي فعال در بخش اكتشاف يا از ماليات معاف مي‌شوند يا اگر اكتشاف به نتيجه رسيد دولت جايزه‌هاي مختلفي را در نظر‌مي‌گيرد در ايران امتياز خاصي براي بخش خصوصي يا بخش خارجي وارد شده در اين بخش در نظر نمي‌گيرد و به همين دليل فكر مي‌كنيم بايد در اين حوزه كار وسيعي را انجام بدهيم كه اين خود پيش‌زمينه آينده خوب كشور است. چرا كه در بخش صنايع معدني وقتي كه معدن يك واحد به بهره‌برداري مي‌رسد حداقل سه واحد ارزش افزوده ايجاد مي‌كند و اين در حالي است كه اگر اين معدن و مواد در حوزه عناصر نادر خاكي و عناصر كمياب قرار گيرد كه اين ارزش افزوده چندين برابر خواهد شد. مثلا در اين شرايط مي‌بينيد كه يك تن مواد معدني كه در بهترين حالت كه سنگ‌آهن باشد 30 دلار قيمت داشته باشد به كيلويي چهارهزار دلار مي‌رسد كه ارزآوري زيادي براي كشور به همراه دارد. ضمن اينكه همه كشورها چنين ذخايري را ندارند. اين مواد تنها در كشورهاي خاصي هست.
 كدام كشورها داراي اين عناصر نادر خاكي هستند؟
به غير از ايران، چين، استراليا و امريكا كما بيش كانادا و آمريكاي جنوبي، خيلي از كشورهاي دنيا هستند اصلا چنين موادي را ندارند مثل ژاپن و كره. لذا نكته‌اي كه بايد توجه كرد اين است كه ما بايد روي استراتژي اكتشاف و جذب سرمايه‌گذار فعاليت كنيم چون ظرفيت‌ها در كشور زياد است و ما الزاماتي همچون منابع انساني تحصيلكرده، گاز و دسترسي به آب‌هاي آزاد داريم و از نظر تكنولوژي و فناوري امكانات داريم.
در عين حال بايد به بحث پژوهش و تحقيقات هم توجه ويژه داشته باشيم و اقدامات خوبي انجام شده و با دانشگاه‌ها هم ارتباطات و توافقات خوبي امضا شده است و سياست ما در سال جاري اين است كه بتوانيم مركز تحقيقات‌مان را به مراكز تحقيقاتي معتبر دنيا وصل كنيم. با توجه به اينكه در اواخر سال 94، مركز تحقيقات هشت عنصر نادر خاكي را معرفي كرد بايد به سمت تجاري شدن اينها پيش برويم و در حوزه آموزش هم كه سرمايه‌گذاري وسيعي از سمت بخش خصوصي انجام شده است، قصد داريم كار ملي در همه استان‌ها در حوزه آموزش براي كارگران و تكنيسين‌ها و سازمان آموزش فني و حرفه‌اي و... كنيم.
در حوزه صنايع معدني بايد به سمتي برويم كه ارزش افزوده بالاتري داشته باشد و در نهايت به سمتي برويم كه در برنامه ششم جايگاه معدن را به جايگاه قانون توجهي ارتقا دهيم. همان‌طور كه سازمان توسعه و نوسازي معادن و صنايع معدني در سال‌هاي گذشته از اموال و دارايي‌ها تهي شد بتوانيم در برنامه‌هاي آتي به سمت جايگاه واقعي‌‌اش پيش برود.
 بحث فرآوري مواد معدني يكي ديگر از مباحث مهمي است كه به نظر مي‌رسد جاي خالي آن در برنامه‌هاي ايميدرو به خوبي به چشم مي‌آيد. ايران با وجود سنگ‌هاي بسيار زياد تزييني اما در بخش فرآوري اصلا فعال نيست و اين بازار را به كشورهاي ديگر واگذار كرده است. اين بخش يكي ديگر از بخش‌هايي است كه مورد انتقاد كارشناسان است، ظاهرا گپي در برنامه‌ريزي‌‌هاي مربوط به اين بخش وجود دارد چه در وزارتخانه و چه در سازمان تحت مديريت شما، چرا در اين بخش وارد نمي‌شويد؟
حوزه سنگ به صورت 100 درصدي در اختيار بخش خصوصي است و دولت در آن حضور ندارد. بخش خصوصي دو مشكل دارد يكي فرآوري سنگ‌هاي تزييني و قيمتي است كه بايد ماشين‌آلات و تكنولوژي‌هاي مربوطه وجود داشته باشد تا ما تنها در بخش صادرات خام وارد نشويم كه نياز به سرمايه‌گذاري است و به نظر مي‌رسد اگر به بخش خصوصي توان و امتيازات بدهند، بتواند وارد شود. در عين حال سياست دولت خصوصي‌سازي است و ساير بخش‌ها هم بايد واگذار شوند. در حوزه سنگ‌هاي زينتي و قيمتي هم ظرفيت بسيار خوبي است ولي فرآوري و اينكه به ارزش افزوده برسد يك مشكل جدي است كه اميدواريم بعد از حل مشكلات برجام سرمايه‌گذاران به اين بخش هم وارد شوند. اين يك واقعيت است كه اين بخش با فقر سرمايه‌گذاري دست به گريبان است.
بنابراين مي‌توان گفت به‌خاطر فعاليت بيش از حد بخش خصوصي، سنگ در برنامه ششم جايگاه خاصي ندارد؟
من فكر كنم كلا بخش معدن و صنايع معدني در برنامه ششم كمي مورد بي‌مهري قرار گرفته‌اند و اميدواريم كه مجلس جديد به اين بحث وارد شود. ما اعتقاد داريم بايد بندهاي جديد به اين برنامه وارد شود.
 پس درخواست‌هايي داديد؟
بله، مثلا در بحث ماليات و اكتشاف، ورود فناوري و حتي سنگ بايد بندهايي وارد شود. بحث جوايز صادراتي كه موجب افزايش ارزش‌افزوده خواهد شد بايد در اين برنامه گذاشته شود. ما اعتقاد داريم پول مناسبي در قانون برنامه براي اكتشاف در نظر گرفته شود كه اين هم حداقل بايد يك ميليارد دلار باشد. صندوق بيمه معدن به عنوان پشتوانه بخش خصوصي در حوزه زغال سنگ و سنگ‌آهن و سنگ‌ها تقويت شود و سرمايه آن حداقل به 500 ميليون دلار برسد خوشبختانه در سال94 سرمايه اين صندوق از 10 به 110ميليارد تومان افزايش يافت اما كافي نيست. اين حوزه‌ها، حوزه‌هايي هستند كه بايد مورد توجه قرار بگيرند و تسهيلات خاصي براي آنها در نظر گرفته شود تا اين بخش جهش رو به جلو داشته باشد.